پترولوژی بازالت آلکالن تویره، شاهدی بر ولکانیسم الیگوسن درون صفحه قاره ای در شمال غرب خرد قاره شرق-ایران مرکزی، جنوب غرب جندق

در شمال غرب خرد قاره شرق-ایران مرکزی (ceim) در جنوب غرب جندق، بازالت آلکالن تویره به سن الیگوسن با امتداد شمال غربی-جنوب شرقی تا شرقی-غربی رخنمون دارد. این آلکالی بازالت با بافت پورفیریتیک، پویی کیلیتیک و میکرولیتیک پورفیریتیک دارای کانی های اولیه الیوین (کریسولیت)، کلینوپیروکسن (دیوپسید-اوژیت)، پلاژیوکلاز (لابرادوریت) و اسپینل و کانی های ثانویه مگنتیت تیتان دار، سرپانتین و زئولیت است. این بازالت از عناصر آلکالی (na2o+k2o)، tio2، lile ba)، cs و (rb و hfse hf)، nb، ti و (zr غنی و دارای نسبت بالای lree/hree (la/yb= 64/9 تا 68/12) است. ترکیب شیمیایی این سنگ ها بیانگر آن است که ماگمای سازنده بازالت آلکالن تویره حاصل ذوب بخشی یک گارنت لرزولیت کربناته در گوشته آستنوسفری است. موقعیت زمینی شناسی منطقه نشان می دهد که فرورانش صفحه اقیانوسی اطراف ceim در امتداد گسل کویر بزرگ از تریاس تا ائوسن عامل متازوماتیزم کربناته و باروری گوشته شده است. وجود زنولیت و زنوکریست فراوان و بافت های واکنشی آنها در این آلکالی بازالت بیانگر سرعت بالای صعود آن است. عملکرد گسل های کویر بزرگ و تویره در یک رژیم کششی درون صفحه قاره ای می تواند عامل ولکانیسم آلکالن الیگوسن در شمال غرب ceim باشد.